روایت تاریخی

وداع اباعبدالله علیه‌السلام با زنان بنی‌هاشم و امّ‌السلمه

 از امام محمّد باقر علیه‌السلام نقل شده که بعد از محمّد حنفیّه عدّه‌اي از زنان خويشاوند بني‌هاشم خدمت امام رسيدند و گريه و زاري آغازكردند و امام علیه‌السلام هم آن‌ها را به آرامش دعوت كردند. پس از آن امّ السلمه همسر گرامي رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم خدمت امام حسين علیه‌السلام رسيد. [اين زن آن قدر مقام دارد و بزرگوار است كه سیّدالشهدا علیه‌السلام او را مادر خطاب مي‌كنند] وی جلو آمد و گفت: اي پسرم! چگونه محزون نباشم؛ وقتي مي‌بينم تو به سمت عراق مي‌روي. خودم از جدّت پيغمبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم شنيدم كه فرمودند حسينم در سرزمين عراق -كه به آن كربلا مي‌گويند -كشته مي‌شود. امام علیه‌السلام پاسخ دادند: يَا أُمَّاهْ وَ أَنَا وَ اللَّهِ أَعْلَمُ ذَلِكَ وَ إِنِّي مَقْتُولٌ لَا مَحَالَةَ وَ لَيْسَ لِي مِنْ هَذَا بُدٌّ وَ إِنِّي وَ اللَّهِ لَأَعْرِفُ الْيَوْمَ الَّذِي أُقْتَلُ فِيهِ وَ أَعْرِفُ مَنْ يَقْتُلُنِي وَ أَعْرِفُ الْبُقْعَةَ الَّتِي أُدْفَنُ فِيهَا وَ إِنِّي أَعْرِفُ مَنْ يُقْتَلُ مِنْ أَهْلِ بَيْتِي وَ قَرَابَتِي وَ شِيعَتِي وَ إِنْ أَرَدْتِ يَا أُمَّاهْ أُرِيكِ حُفْرَتِي وَ مَضْجَعِي! اي مادر! به خدا قسم من هم از اين موضوع خبر دارم و مي‌دانم و مي‌شناسم چه كسي من را به قتل مي‌رساند؛ مي‌دانم در چه روزي كشته مي‌شوم و بقعه‌ای را كه در آن دفن مي‌شوم مي‌شناسم. مي‌دانم چه کسی اهل بيت، نزدیکان و شیعیانم را خواهد کشت؛ اباعبدالله علیه‌السلام در ادامه فرمودند: مادر! مي‌خواهي جايي را كه در آن دفن مي‌شوم به تو نشان دهم. آن گاه [به اذن خداوند و با استفاده از ولايت تكويني كه خداوند به ایشان عطا کرده ] محـلّ شهـادت و دفنشان را به امّ السلمه نشان مي‌دهند و امّ‌السلمه ‌با دیدن این منظره نالان تر می‌شود. امّ السلمه عرض مي‌کند، جدّت پيغمبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم مقداري خاك به من داده كه از خاك كربلاست، سپس امام علیه‌السلام مشتی خاك به امّ‌السلمه مي‌دهند[4]و مي‌فرمايند اين خاك هم از همان خاك است؛ هر دو خاك را نگهدار و هر روز كه ديدي رنگ اين دو خاك تغييركرد و سرخ رنگ شد يا رنگ خون گرفت، بدان، آن روز من را شهيد كرده‌اند.[5]

از امّ السلمه نقل شده: من هر روز به این خاک نگاه می‌کردم؛ تا اینکه روز دهم مُحرّم، هنگام صبح این خاک حالت طبیعی داشت؛ امّا عصرآن روز خاک به خون صاف و تازه بدل شد، از این‌رو فهمیدم که حسینم به شهادت رسیده و شروع کردم به گریه و عزاداری.[6]  

خروج امام علیه‌السلام از مدینه

امام علیه‌السلام در شب یکشنبه مصادف با بیست و هشتم رجب[7] سال ۶۰ (هـ  ق) در نیمه شب[8] به همراه ۲۱ نفر[9] از اصحاب و اهل بیت‌شان از مدینه خارج شدند، درحالی‌که این آیه را تلاوت می‌کردند: « فَخَرَجَ مِنْها خائِفاً يَتَرَقَّبُ قالَ رَبِّ نَجِّني‏ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمين[10]»؛ موسى از شهر خارج شد، در حالى كه ترسان بود و هر لحظه در انتظار حادثه‏اى؛ عرض كرد: پروردگارا ! مرا از اين قوم ظالم رهايى بخش![11]